Hội chứng chèn ép dưới đòn là gì? Cách phân biệt với bệnh lý cột sống cổ

Hội chứng chèn ép dưới đòn, hay hội chứng chèn ép ngõ ra lồng ngực (Thoracic Outlet Syndrome – TOS), là tình trạng chèn ép bó mạch thần kinh cánh tay (bao gồm động mạch dưới đòn, tĩnh mạch dưới đòn, và đám rối thần kinh cánh tay) tại vùng ngõ ra lồng ngực (thoracic outlet). Vùng này nằm giữa cổ và vai, bao gồm khoảng gian thang (scalene triangle), khoảng xương sườn-đòn (costoclavicular space), và vùng dưới cơ ngực bé (pectoralis minor). Hôm nay hãy cùng Công nghệ y khoa MDT tìm hiều về hội chứng này nhé!

Nguyên nhân

• Bất thường cấu trúc:
  • Xương sườn cổ (cervical rib).
  • Cơ thang hoặc cơ ngực bé phát triển quá mức.
  • Dị dạng xương đòn hoặc xương sườn.
• Chấn thương: Chấn thương vùng cổ-vai (tai nạn, lặp lại động tác).
• Tư thế xấu: Ngồi gù, nâng vai kéo dài (nhân viên văn phòng, vận động viên).
• Khối u hoặc mô bất thường: Hiếm gặp, gây chèn ép.

Phân loại

1. TOS thần kinh (95%): Chèn ép đám rối thần kinh cánh tay.
2. TOS mạch máu:
   • Động mạch dưới đòn: Gây thiếu máu chi trên.
   • Tĩnh mạch dưới đòn: Gây phù nề, huyết khối.
3. TOS hỗn hợp: Kết hợp thần kinh và mạch máu.

Triệu chứng

• Thần kinh:
  • Tê bì, châm chích ở chi trên, đặc biệt ngón 4-5 (phân bố C8-T1).
  • Yếu cơ bàn tay (cơ gò cái, cơ liên cốt).
  • Đau lan tỏa từ cổ, vai xuống tay, không theo khoanh da.
• Mạch máu:
  • Lạnh tay, tím tái, hoặc phù nề.
  • Mạch quay yếu/mất khi nâng tay.
• Khác:
  • Đau vai, cổ, hoặc ngực, tăng khi nâng tay trên đầu, mang vác nặng.
  • Cảm giác nặng hoặc mỏi chi trên.

Chẩn đoán

• Bệnh sử: Đau/tê chi trên, tăng khi nâng tay, liên quan tư thế hoặc chấn thương.
• Khám lâm sàng:
  • Nghiệm pháp Adson: Xoay đầu, hít sâu, kiểm tra mạch quay (dương tính nếu mạch yếu/mất).
  • Nghiệm pháp Wright: Nâng tay quá đầu, tái hiện triệu chứng.
  • Nghiệm pháp Roos (EAST): Mở-đóng tay ở tư thế nâng cao trong 3 phút, gây tê/đau.
  • Nghiệm pháp ép xương sườn-đòn: Đẩy vai ra sau, kiểm tra mạch.
• Chẩn đoán hình ảnh:
  • Siêu âm Doppler: Đánh giá dòng chảy động/tĩnh mạch dưới đòn.
  • X-quang: Tìm xương sườn cổ hoặc bất thường xương.
  • MRI/CT: Phát hiện chèn ép hoặc khối u.
  • Điện cơ (EMG): Đánh giá tổn thương đám rối thần kinh.

Phân biệt với bệnh lý cột sống cổ

Xử trí

• Bảo tồn (hầu hết các trường hợp):
  • Vật lý trị liệu: Tăng cường cơ vai, cải thiện tư thế, kéo giãn cơ thang/ngực bé.
  • Thay đổi lối sống: Tránh nâng tay kéo dài, mang vác nặng.
  • Thuốc: NSAID, thuốc giãn cơ nếu có co cứng.
• Phẫu thuật (hiếm, khi bảo tồn thất bại hoặc TOS mạch máu nặng):
  • Cắt xương sườn cổ, giải phóng cơ chèn ép, hoặc tái tạo mạch máu.
• Theo dõi: Tái khám nếu triệu vì nặng lên hoặc xuất hiện dấu hiệu cờ đỏ (yếu chi, rối loạn tuần hoàn).

Lưu ý

• TOS thường gặp ở người trẻ, đặc biệt nữ, và liên quan đến tư thế hoặc hoạt động lặp lại.
• Phân biệt cẩn thận với chèn ép rễ thần kinh cột sống cổ bằng nghiệm pháp lâm sàng và chẩn đoán hình ảnh.
• Nếu nghi ngờ TOS mạch máu (mạch yếu, phù tay), cần đánh giá khẩn cấp để tránh huyết khối hoặc thiếu máu.

Hội chứng chèn ép dưới đòn có nghiêm trọng không?

Hội chứng chèn ép dưới đòn (thoracic outlet syndrome – TOS) có mức độ nghiêm trọng khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân, mức độ chèn ép và triệu chứng cụ thể của từng người. Dưới đây là một số thông tin cơ bản:

1. Mức độ nghiêm trọng

   :

   • Nhẹ: Triệu chứng có thể chỉ là tê bì, ngứa ran hoặc đau nhẹ ở tay, vai, hoặc cổ, thường xuất hiện khi thực hiện các động tác lặp đi lặp lại hoặc tư thế xấu. Nếu được điều trị sớm (vật lý trị liệu, thay đổi tư thế), tình trạng có thể cải thiện mà không gây biến chứng nghiêm trọng.
   • Nặng: Nếu chèn ép dây thần kinh, mạch máu hoặc tĩnh mạch dưới đòn kéo dài, có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng hơn như:
     • Mất cảm giác hoặc yếu cơ ở tay.
     • Tắc nghẽn mạch máu, cục máu đông (hiếm gặp nhưng nguy hiểm).
     • Đau mãn tính hoặc tổn thương thần kinh không hồi phục.
   •  

2. Khi nào cần đi khám ngay?

   • Đau hoặc tê bì kéo dài, tăng dần.
   • Yếu cơ hoặc mất cảm giác ở tay.
   • Sưng, đổi màu da ở tay hoặc cánh tay (dấu hiệu chèn ép mạch máu).

Hội chứng chèn ép dưới đòn thường không quá nghiêm trọng nếu được phát hiện và điều trị sớm. Tuy nhiên, nếu bỏ qua hoặc để lâu, nó có thể gây biến chứng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ nếu có triệu chứng nghi ngờ để được đánh giá và điều trị kịp thời. 

Nếu bạn đang tìm kiếm phòng khám chuyên khoa Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng với hiệu quả cao và chi phí hợp lý, hãy đến với Thiên An Therapy. Phòng khám hội tụ các y bác sĩ với nhiều năm kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại. Đến với Thiên An Therapy, nhận lại không chỉ là sức khỏe cơ xương khớp mà còn là sự thư giãn, vui vẻ. Hãy kết nối Fanpage Công nghệ y khoa MDT để cập nhật các kiến thức mới nhất về Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng.