Phục hồi chức năng viêm quanh khớp vai

Đại cương

Khớp vai là một phức hợp chuyển động phức tạp của gân, cơ, khớp, dây chằng và bao khớp tạo ra cử động của chi trên. Khi một thành phần trong khớp vai bị vấn đề sẽ gây ra hiện tượng đau viêm gây cản trở vận động và sinh hoạt của người bệnh.

Viêm quanh khớp vai ( Pericapsulitis shoulder) là bao gồm tất cả các trường hợp đau và hạn chế vận động khớp vai do tổn thương phần mềm quanh khớp.

Giải phẫu

Khớp vai bao gồm 5 khớp trong đó có 3 khớp thật và 2 khớp ảo:

• Khớp ổ chảo – cánh tay.
• Khớp mỏm cùng vai- xương đòn.
• Khớp ức đòn.
• Khớp mỏm cùng vai- cánh tay.
• Khớp bả vai- lồng ngực.

Các cơ nằm trong phức hợp khớp vai bao gồm:

Mặt trước:

• • Cơ Delta.
  • Cơ nhị đầu cánh tay.
  • Cơ ngực lớn.
  • Cơ quạ cánh tay.
  • cơ ngực bé

Mặt sau: bao gồm nhóm cơ chóp xoay và các cơ khác bao gồm:

• • Cơ trên gai.
  • Cơ dưới gai.
  • Cơ dưới vai.
  • Cơ tròn bé.
  • Cơ tròn lớn.
  • Cơ tròn bé.
  • Cơ tam đầu cánh tay.
  • Cơ lưng rộng.

Cử động khớp vai bao gồm các động tác chính:

• Gập vai.
• Duỗi vai.
• Dang vai.
• Áp vai.
• Xoay trong.
• Xoay ngoài.

Nguyên nhân gây viêm quanh khớp vai

Nguyên nhân gây ra viêm quanh khớp vai bao gồm nguyên nhân tiên phát và nguyên nhân thứ phát.

• Nguyên nhân tiên phát: Chưa rõ nguyên nhân.
• Nguyên nhân thứ phát: 
  • Chấn thương và vi chấn thương cấp hoặc mãn ( tai nạn giao thông, lao động, sinh hoạt, thể thao,..), kéo giãn khớp vai quá mức hoặc hoạt động khớp vai nhanh mạnh quá mức, do đè ép ( nằm đè, mang vác vật nặng).
  • Viêm gân vô khuẩn.
  • Bệnh lý cột sống cổ (thoái hóa cột sống cổ, thoát vị đĩa đệm), nhồi máu cơ tim, bệnh ở phổi, màng phổi hoặc trung thất.

Biểu hiện

• Đau tăng khi vận động, nhất là động tác dang vai, giơ tay lên trên và động tác xoay khớp vai.
• Lâm sàng:
  • Viêm gân cơ trên gai. (Đau củ lớn xương cánh tay).
  • Viêm gân cơ dưới vai. (Đau củ bé xướng cánh tay).
  • Viêm gân cơ nhị đầu. ( Đau rãnh gian củ).

Bệnh tiến triển nhẹ, đau giảm dần rồi khỏi trong vài tuần hoặc vài tháng nhưng rất dễ tái phát.

• Cận lâm sàng: X- quang khớp vai không có bất thường hoặc đôi khi thấy vài chỗ đóng vôi.

Khám xét

• Tìm điểm đau của các gân cơ.
  • Ấn đau rãnh cơ nhị đầu.
  • Ấn đau củ lớn xương cánh tay và nơi bám nhóm cơ chóp xoay.
  • Ấn đau dấu “V” delta.
  • Ấn đau củ bé xương cánh tay.
• Khám xét vận động:
  • Yergason’s test/ Biceps test (speed’s test) – Thử nghiệm viêm gân cơ nhị đầu.
  • Drop arm test – Thử nghiệm cánh tay rơi.
  • Supraspinatus test/ Empty can test (Jobe’s test) – Thử nghiệm gân cơ trên gai.
  • Neer test – Impingement sign (dấu hiệu kẹt khớp).
  • Test hỗ trợ xương bả vai (SAT).
  • Test đưa xương bả vai ra sau.

Phục hồi chức năng viêm quanh khớp vai

Phục hồi chức năng viêm quanh khớp vai là quá trình quan trọng nhằm giảm đau, cải thiện chức năng khớp và tăng cường sức mạnh cho cơ xung quanh vai. Dưới đây là một số biện pháp phục hồi chức năng phổ biến:

Mục tiêu:

• Điều trị hết viêm ở khớp vai.
• Gia tăng lực cơ.
• Tăng tầm vận động.
• Phcn sinh hoạt, làm việc đưa cuộc sống trở lại bình thường.

Phương thức điều trị: 

• Bài tập kéo giãn.
• Bài tập mạnh nhóm cơ khớp vai.
• Bài tập tăng tầm vận động khớp vai.
• Điều trị bằng các thiết bị điện.

Quy trình điều trị:

• Điều trị bằng các thiết bị điện.

• Thiết bị siêu âm trị liệu:

Máy siêu âm trị liệu HB-Ul1.

Siêu âm trị liệu là một phương thức điều trị viêm hiệu quả từ tình trạng cấp tính đến mãn tính, khả năng giảm đau. Bằng cách xác định vùng gặp vấn đề và sử dụng máy siêu âm trị liệu, sóng cơ học của máy siêu âm sẽ thúc đẩy quá trình viêm nhanh chóng kết thúc, giảm đau nhanh chóng.

Áp dụng điều trị tại vùng viêm mỗi ngày 1-2 lần, từ 5-7 cho 1 liệu trình điều trị.

• Thiết bị điện xung trị liệu:

Máy siêu âm kết hợp điện xung có nhiều dòng điện có tác dụng làm giảm đau như dòng Tens, làm mạnh cơ như dòng NMES/EMS. 

Bằng cách xác định vùng gặp vấn đề có thể là cơ trên gai áp dụng điện xung dòng Tens tại cơ trên gai để điều trị giảm đau theo thuyết opioid nội sinh, thuyết cổng kiểm soát. 

Khi người bệnh gặp vấn đề tại khớp vai các cơ sẽ bị yếu có thể áp dụng dòng điện NMES/EMS vào nhóm cơ vai với mục đích thúc đẩy gia tăng sức cơ bị yếu hạn chế tổn thương thêm.

Áp dụng điều trị tại vùng viêm, vùng cần làm mạnh cơ mỗi ngày 1-2 lần, từ 5-7 cho 1 liệu trình điều trị.

• Thiết bị xung kích trị liệu:

Áp dụng điều trị khi tình trạng vùng viêm đã bước vào giai đoạn bán cấp/ mãn tính hoặc trên X-quang có hình ảnh vôi hóa gân cơ/khe khớp với mục đích kích thích tạo viêm cấp, tan rã các tinh thể vôi hóa bị lắng đọng tạo điều kiện cho quá trình tự chữa lành của cơ thể.

Áp dụng điều trị tại vùng viêm, co thắt, vôi hóa 3-5 ngày/lần, từ 5-7 cho 1 liệu trình điều trị.

• Thiết bị laser cường độ cao:

Laser cường độ cao là liệu pháp công nghệ mới cho phổ điều trị rộng từ cấp tính đến mãn tính.

Trong trường hợp cấp tính áp dụng laser cường độ cao có tác dụng giảm đau, giảm viêm cấp tính.

Trong trường hợp mãn tính áp dụng laser cường độ cao sẽ có cảm giác ấm nóng giúp giãn gân cơ, bao khớp và thúc đẩy ATP làm việc thúc đẩy quá trình tự sửa chữa nhanh chóng của cơ thể.

Áp dụng điều trị tại vùng viêm mỗi ngày 1-2 lần, từ 5-7 cho 1 liệu trình điều trị.

• Thiết bị từ trường siêu dẫn:

Trong bệnh lý viêm quanh khớp vai tầm vận động của các khớp sẽ bị hạn chế bởi nguyên nhân co rút bao khớp, các cơ không thể vận động hết tầm. Nhờ khả năng tác động vùng rộng lớn và sâu theo tần số của từ trường siêu dẫn các bao khớp và gân cơ được di động từ đó gia tăng tầm vận động.

Áp dụng tại khớp vai mỗi ngày 1 lần, 1 liệu trình 5-7 ngày.

• Các bài tập tại nhà.

Cử động đong đưa nhip nhàng với tạ.

Bò tường trong tư thế gập và dang.

Tập các cử động với khăn, gậy trợ giúp.

Bài tập mạnh nhóm cơ đai vai, tăng tính di động xương bả vai.

Bài tập nhóm cơ vùng vai với tạ, chai nước, dây thun,..

Bài tập tự kéo giãn.

Khuyến khích bệnh nhân sử dụng tay đau trong các hoạt động chức năng, ADL, làm việc.