Sóng xung kích trị liệu là gì? Kiến thức mới nhất 2025

Công ty công nghệ y khoa MDT tự hào là đơn vị chuyên cung cấp, lắp đặt, hướng dẫn sử dụng, bảo hành, sửa chữa thiết bị xung kích trị liệu với hiệu quả điều trị đi đôi với giá thành, với phân khúc trải dài từ hàng giá rẻ tới cao cấp giúp quý khách hàng dễ dàng chọn lựa sản phẩm phù hợp với nhu cầu. Bài viết này sẽ giúp quý anh chị và các bạn tìm hiểu rõ Sóng Xung kích trị liệu là gì?

Định nghĩa và Quá trình phát triển của Sóng Xung Kích (ESWT)

Liệu pháp sóng xung kích, hay còn gọi là liệu pháp sóng xung kích ngoại bào (Extracorporeal Shockwave Therapy – ESWT), là một phương pháp điều trị không xâm lấn sử dụng sóng âm năng lượng cao để kích thích quá trình tự chữa lành của cơ thể, đặc biệt cho các bệnh lý mãn tính về cơ xương, mạc cơ và các bệnh lý thần kinh. Ban đầu được phát triển vào những năm 1980 để điều trị sỏi thận và sỏi mật, ESWT đã mở rộng ứng dụng sang các vấn đề cơ xương trong vài thập kỷ qua.

Theo What Is Shockwave Therapy?, ESWT được áp dụng thông qua một thiết bị cầm tay giống như đầu dò siêu âm, giúp điều trị các chấn thương gân và mô mềm mà không cần phẫu thuật. 

Cơ chế Hoạt động của Sóng Xung Kích Trị liệu

ESWT hoạt động bằng cách tạo ra các xung sóng cơ học, không phải điện, để kích thích các phản ứng sinh học trong cơ thể. Nghiên cứu cho thấy sóng xung kích tăng lưu lượng máu đến khu vực bị ảnh hưởng, đặc biệt quan trọng đối với các gân có nguồn cung máu hạn chế và lành chậm.

Ngoài ra, nó còn gây ra các vi tổn thương có kiểm soát, dẫn đến hình thành tụ máu và chết tế bào cục bộ, từ đó kích thích sự hình thành mô hoặc xương mới. Theo How shockwave therapy helps heal sports and overuse injuries | Orthopaedics | Rehabilitation | UT Southwestern Medical Center, ESWT giúp tăng tổng hợp collagen, giải phóng các yếu tố tăng trưởng và thúc đẩy quá trình chữa lành bằng cách cải thiện tuần hoàn máu, đặc biệt hữu ích cho các gân và dây chằng.

Các thiết bị xung kích trị liệu trên thị trường hiện đang được chia làm 2 loại dựa trên cơ chế tạo sóng xung kích trị liệu:

• ESWT hội tụ (F-ESWT): Sử dụng sóng xung kích tập trung để nhắm vào khu vực sâu, thường xuyên được sử dụng cho các tình trạng cần độ chính xác cao.

• Sóng xung kích phân kỳ (RPW): Tạo ra sóng lan rộng, phù hợp cho các khu vực bề mặt hơn.

Theo About Shockwave Therapy | Shockwave Canada, F-ESWT có thể thâm nhập sâu đến 6 cm, trong khi RPW phù hợp hơn cho các điều trị nông hơn.

Chỉ định và Ứng dụng của sóng xung kích trị liệu

ESWT/ Sóng xung kích trị liệu chủ yếu được chỉ định cho các bệnh lý cơ xương mãn tính, đặc biệt là các bệnh lý gân kéo dài hơn 6 tháng và không đáp ứng với các phương pháp điều trị bảo tồn như vật lý trị liệu, chỉnh hình hoặc tiêm thuốc. Các tình trạng phổ biến bao gồm:

• Viêm cân gan chân (plantar fasciitis)

• Viêm gân gót/ Achilles

• Viêm lồi cầu ngoài cẳng tay (lateral epicondylitis)

• Viêm gân chóp xoay vai (rotator cuff tendinopathy)

• Viêm gân xương bánh chè (jumpers’ knee/ patellar tendonitis)

Những chỉ định này được ghi nhận chi tiết trong Extracorporeal Shockwave Therapy, nơi liệt kê các ứng dụng chính cho các bệnh lý cơ xương. Ngoài ra, ESWT đang được nghiên cứu để ứng dụng trong các bệnh lý thần kinh cơ, đặc biệt là quản lý co cứng cơ/ co thắt cơ, trigger points. Theo The evolving use of extracorporeal shock wave therapy in managing musculoskeletal and neurological diagnoses – Mayo Clinic, ESWT cho thấy kết quả khả quan trong điều trị co cứng do đột quỵ, chấn thương sọ não, xơ cứng rải rác, và bại não, với các nghiên cứu cụ thể được công bố trên Journal of Stroke and Cerebrovascular Diseases và Multiple Sclerosis Journal.

Ngoài ra, các nghiên cứu cụ thể đã chỉ ra rằng ESWT có thể cải thiện co cứng chi dưới, giảm đau, tăng phạm vi chuyển động và cải thiện kết quả chức năng ở bệnh nhân đột quỵ.

Ví dụ, một nghiên cứu của Yang et al. Effect of Extracorporeal Shock Wave Therapy on Lower Limb Spasticity in Stroke Patients cho thấy ESWT giảm đáng kể co cứng và cải thiện khả năng đi lại ở bệnh nhân đột quỵ có co cứng chi dưới. Một phân tích meta của Jia et al. Long-term Effects of Extracorporeal Shock Wave Therapy on Poststroke Spasticity: A Meta-analysis of Randomized Controlled Trials cũng xác nhận hiệu quả lâu dài của ESWT trong việc giảm co cứng và nâng cao chức năng vận động ở bệnh nhân đột quỵ.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng mặc dù ESWT đã được thiết lập cho các vấn đề cơ xương, việc sử dụng nó cho các rối loạn thần kinh vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu và chưa được chấp nhận rộng rãi như một thực hành tiêu chuẩn.

Chống chỉ định của Sóng Xung kích trị liệu

Mặc dù ESWT được coi là an toàn, nhưng có một số chống chỉ định cần lưu ý để tránh tác động tiêu cực. Dựa trên Extracorporeal Shockwave Therapy, danh sách chống chỉ định bao gồm:

Quy trình và Liệu trình Điều trị của Sóng xung kích trị liệu

Quy trình điều trị bằng Sóng xung kích trị liệu.

Quy trình ESWT bắt đầu bằng việc đánh giá để đảm bảo phương pháp này phù hợp với bệnh nhân. Thiết bị cầm tay, tương tự như đầu dò siêu âm, được đặt lên da với một lớp gel để truyền sóng âm. Mỗi buổi điều trị thường kéo dài khoảng 5 phút tùy thuộc số xung áp dụng tại vùng điều trị là nhiều hay ít mà thời gian điều trị sẽ dài hơn hoặc ngắn hơn, với năng lượng sóng xung kích được truyền trực tiếp đến khu vực bị ảnh hưởng.

Tùy thuộc vào độ sâu, diện tích vùng cần điều trị mà áp dụng các kỹ thuật khác nhau như kỹ thuật “tô màu” và kỹ thuật “xoáy, rê” đầu súng.

Liệu trình điều trị bằng Sóng xung kích trị liệu

Liệu trình điều trị thường yêu cầu từ 3 đến 5 buổi, thường cách nhau một tuần. Ví dụ, Shockwave Therapy | Homerton Healthcare NHS Foundation Trust ghi nhận 3 buổi trong 3 tuần liên tiếp, trong khi What is shockwave therapy? | Lifemark đề xuất từ 3 đến 5 buổi tùy thuộc vào tình trạng.

An toàn và Tác dụng Phụ của Sóng Xung kích trị liệu

ESWT được coi là an toàn với tác dụng phụ chủ yếu là cảm giác khó chịu nhẹ trong quá trình điều trị. Theo What is shockwave therapy? | Lifemark, một số tác dụng phụ hiếm gặp có thể bao gồm đau, đổi màu da, tê và bầm tím, nhưng chúng thường tự khỏi nhanh chóng. Phương pháp này không yêu cầu thời gian hồi phục, giúp bệnh nhân tránh được các phương pháp xâm lấn như tiêm corticosteroid hoặc phẫu thuật.

Cơ sở Bằng chứng

Hiệu quả của ESWT được hỗ trợ bởi nhiều nghiên cứu lâm sàng, bao gồm các thử nghiệm ngẫu nhiên, mù đôi, đặc biệt cho các tình trạng như viêm cân gan chân, viêm lồi cầu ngoài và viêm gân vôi hóa chóp xoay vai. Theo Shockwave Therapy | Complete Physio, có nhiều nghiên cứu xác nhận hiệu quả của ESWT, đặt nó vào vị trí là một phương pháp điều trị dựa trên bằng chứng. Tuy nhiên, vẫn có tranh cãi về hiệu quả đối với một số tình trạng ít phổ biến, và nghiên cứu đang tiếp tục để xác định giao thức, đặc biệt cho các ứng dụng thần kinh.

Chi tiết bất ngờ: Ứng dụng Thần kinh

Một chi tiết đáng chú ý là sự mở rộng của ESWT/Sóng xung kích trị liệu sang các bệnh lý thần kinh, chẳng hạn như quản lý co cứng. Mặc dù thường được liên kết với các vấn đề cơ xương, ESWT đang được khám phá cho bệnh nhân đột quỵ và xơ cứng rải rác, với các nghiên cứu cụ thể hỗ trợ, điều này có thể bất ngờ đối với những người chỉ quen thuộc với ứng dụng truyền thống của nó.

Kết luận về sóng xung kích trị liệu

Tóm lại, liệu pháp sóng xung kích trị liệu là một phương pháp điều trị linh hoạt, không xâm lấn, với các ứng dụng đã được thiết lập trong chăm sóc cơ xương và tiềm năng hứa hẹn, mặc dù chưa rõ ràng, trong lĩnh vực thần kinh. An toàn, ít tác dụng phụ, và hiệu quả dựa trên bằng chứng khiến nó trở thành một lựa chọn giá trị, đặc biệt cho các tình trạng mãn tính không đáp ứng với các phương pháp khác. Tuy nhiên, cần xem xét kỹ lưỡng các chống chỉ định và lập kế hoạch điều trị cá nhân hóa để tối ưu hóa kết quả.

Trích dẫn:

• What Is Shockwave Therapy? WebMD pain management guide

• Extracorporeal Shockwave Therapy comprehensive guide Physiopedia

• How shockwave therapy helps heal sports and overuse injuries UT Southwestern Medical Center

• About Shockwave Therapy detailed overview Shockwave Canada

• The evolving use of ESWT in musculoskeletal and neurological diagnoses Mayo Clinic

• Shockwave Therapy clinical treatment Homerton Healthcare NHS Foundation Trust

• What is shockwave therapy? Lifemark blog post on treatment

• Shockwave Therapy non-invasive treatment for children Boston Children’s Hospital

• Shockwave Therapy evidence-based tendon pain treatment Complete Physio

• Effect of Extracorporeal Shock Wave Therapy on Lower Limb Spasticity in Stroke Patients

• Effective Site for the Application of Extracorporeal Shock-Wave Therapy on Spasticity in Chronic Stroke: Muscle Belly or Myotendinous Junction

• Long-term Effects of Extracorporeal Shock Wave Therapy on Poststroke Spasticity: A Meta-analysis of Randomized Controlled Trials

• The Current State of Knowledge on the Clinical and Methodological Aspects of Extracorporeal Shock Waves Therapy in the Management of Post-Stroke Spasticity